WARSZAWSKIE SZLAKI LITERACKIE – o przedwojennej szkole Józefa Hena i ulicy Senatorskiej.
W zabytkowej kamienicy przy ulicy Senatorskiej 6 mieściła się siedziba dwóch przedwojennych szkół. Pierwsza – upamiętniona tablicą, to Prywatne Żeńskie Gimnazjum Władysławy Lange. Druga – prywatne żydowskie Gimnazjum Męskie im. Magnusa Kryńskiego. Adres – ulica Miodowa 5, na rogu ulicy Senatorskiej, naprzeciwko Pałacu Prymasowskiego.
Szkoła żydowska, nowoczesna.
Językiem wykładowym był polski, ale z uwzględnieniem hebrajskiego i historii Żydów.
Dyrektor szkoły, Michał Kryński, „Pasjonował się poszukiwaniem nowych form nauczania (…).”
*Str. 166
Gimnazjum Kryńskiego jako jedyna szkoła w Polsce prowadziła 5-dniowy cykl pracy w tygodniu i czterdziestominutowe lekcje. Działał tu prężnie teatr uczniowski, szkolna gazeta – „Echo szkolne”, uczniowie mieli możliwość wybrania języka angielskiego jako dodatkowego. W szkole znajdowały się pracownie przedmiotowe. Ponadto zachęcano podopiecznych do samooceny i pracy samodzielnej.
W szkole Kryńskiego Józef Cukier – późniejszy Józef Hen, zdał małą maturę. W roku 1939.
W głębi budynku, za dziedzińcem, funkcjonowało chrześcijańskie gimnazjum żeńskie (jak wyżej).
Na parterze znajdowała się Gelateria Veneziana, gdzie sprzedawano lody włoskie.
Kamienica, gdzie mieściła się szkoła, to dawny Pałac Biskupów Krakowskich i Pałac Sołtyka. W roku 1910 wmurowano kamień węgielny pod budowę na miejscu pałacu potężnej kamienicy z pasażem handlowym.
„Szkoła spłonęła od bomby zapalającej we wrześniu trzydziestego dziewiątego roku, pobiegłem gasić, ale było już za późno”
*str. 135
Budynek odbudowana w latach 1948-1950 na kształt pałacu zbliżonego do stanu z okresu przebudowy dokonanej przez biskupa Kajetana Sołtyka w 1761 roku.
Naprzeciwko szkoły – Pałac Prymasowski, który w dwudziestoleciu międzywojennym, po remoncie, był siedzibą Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych.
Celem wędrówek przyszłego pisarza było również kino ADRIA oraz Ogród Saski. W ogródku Raua w Ogrodzie Saskim odbywały się zajęcia fizyczne.
Przy ulicy Senatorskiej 14/16, na Placu Teatralnym, przechodził bohater spaceru, w kierunku Placu Bankowego. A tu, w Pałacu Jabłonowskich mieścił się ratusz miejski. Zniszczony całkowicie w trakcie II wojny światowej, został w latach 1993-1995 odbudowany z zachowaniem pierwotnej bryły z wieży włącznie. Fasadę zrekonstruowano według stanu sprzed roku 1936.
Plac Teatralny to oczywiście Teatr Wielki. Mimo, że w czasie wojny zniszczenia budynku oceniono na 75%, podczas odbudowy, fasady od strony placu Teatralnego i ul. Wierzbowej pozostawiono bez zmian. Całkowicie nowym projektem była elewacja od strony placu Zwycięstwa (obecnie plac marsz. Józefa Piłsudskiego).
Dalej, po przeciwnej stronie ulicy Senatorskiej (Senatorska 29) znajdowała się galeria Luxemburga. Galeria, która tętniła życiem: było kino, dancing, teatr rewiowy – słynne Qui Pro Quo, drukarnia, mnóstwo sklepów. W sierpniu 1939 roku warszawiacy zbierali się właśnie w tej galerii do kopania rowów przeciwlotniczych.
A na tyłach galerii kwitło życie kupieckie. To ulica Niecała. Tu urodził się i spędził lata dzieciństwa Antoni Słonimski.
*Józef Hen – „Nowolipie. Najpiękniejsze lata”. Wydawnictwo Sonia Draga Sp. Z o.o. Katowice 2019
Ale jeśli Was również „przeniosło” do lat dwudziestych zeszłego wieku, na Nowolipie, Nowolipki, Leszno, Miodową, Elektoralną, Nalewki, Senatorską zapraszamy na wędrówkę – już wkrótce.
