BOHATEROWIE SZARYCH SZEREGÓW – Aleksander Kamiński

Aleksander Kamiński – autor jednej z najbardziej znanych książek okupowanej Warszawy – „Kamieni na szaniec” urodził się w Warszawie w 1903 roku.

Swoją przygodę z harcerstwem rozpoczął w 1918 roku, w wieku 15 lat, w Humaniu. Od 1920 roku kierował już całym Gniazdem Humańskim. Do Polski wrócił w 1921 roku i w Warszawie zdał maturę, a następnie studiował na Uniwersytecie Warszawskim archeologię i historię.

W swoim całym przedwojennym życiu zawodowym był opiekunem lub nauczycielem młodzieży, współzałożycielem i następnie członkiem władz Związku Zawodowego Wychowawców. Pracował także w ZHP (powstałym w listopadzie 1918 z połączenia wszystkich wcześniej działających organizacji harcerskich i skautowych).

Był współtwórcą metodyki zuchowej, autorem powieści, będących równocześnie podręcznikami metodycznymi dla instruktorów zuchowych w Organizacji Harcerzy ZHP.

Aleksander Kamiński od października 1939 roku działał w konspiracji, jako członek Głównej Kwatery (Pasieka) Szarych Szeregów. Używał pseudonimów: „Kaźmierczak”, „Hubert”, „Fabrykant”, „Kamyk”. Był także autorem większości artykułów wstępnych w „Biuletynie Informacyjnym” – tygodniku konspiracyjnym wydawanym w latach 1939–1944.

Utworzył komórkę „Sztuka”. Obejmowała ona środowisko artystyczne i organizowała antyniemieckie akcje propagandowe poprzez teatr kukiełkowy, karykatury, piosenki.

Aleksander Kamiński był twórcą koncepcji, założycielem i komendantem głównym Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”.

Działania Małego Sabotażu to zrywanie flag niemieckich, malowanie napisów i rysunków ośmieszających okupanta. Jan Bytnar „Rudy” wykonał napis „Tylko świnie siedzą w kinie” oraz stosowny rysunek na murze przy Rakowieckiej 4, gdzie mieściły się koszary lotnicze i koszary SS. Olbrzymie napisy „Polska zwycięży!” autorstwa Aleksego Dawidowskiego „Alka” zostały wymalowane na budynkach Banku Gospodarstwa Krajowego przy Nowym Świecie oraz na rogu Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Królewskiej. Napisy tej samej treści – autorstwa „Rudego” – pojawiały się wzdłuż ulicy Puławskiej. Na bramie Ogrodu Saskiego, do którego wstęp mieli tylko Niemcy, „Alek” namalował napis ZOO. On również  zamalował tablice z nazwą Adolf-Hitler-Platz  oraz wymalował dwie wielkie kotwice – symbol Polski Walczącej – na drzwiach do domu niemieckich żołnierzy, przy ulicy Królewskiej 13.

Wiosną 1942 roku na warszawskich ulicach pojawiła się „kotwica” Polski Walczącej. Znak był bardzo symboliczny i szybko stał się rozpoznawalny na ulicach Warszawy. Autora wielu namalowanych kotwic – Tadeusza Zawadzkiego „Zośkę”, uhonorowano zaszczytnym pseudonimem Kotwickiego.

Sam Kamiński uczestniczył w pierwszej serii takich akcji – w wybijaniu witryn wystawowych fotografów, eksponujących zdjęcia umundurowanych Niemców.

Książkę pod pseudonimem „Juliusz Górecki” oraz tytułem „Kamienie na szaniec. Opowiadanie o Wojtku i Czarnym” wydał  w lipcu 1943 roku, w nakładzie 2 tys. egz. Drugie okupacyjne wydanie książki, także w nakładzie 2 tys. egz., ukazało się w lipcu 1944. Zostało ono uzupełnione przez Kamińskiego  o okres pomiędzy akcją pod Arsenałem,  a akcją w Sieczychach.

W czasie Powstania Warszawskiego Aleksander Kamiński był nadal redaktorem naczelnym „Biuletynu Informacyjnego”. Dzięki biuletynowi i sieci korespondentów wysyłanych do wszystkich dzielnic, publikowano bieżące informacje z ogarniętej Powstaniem Warszawie.

Poprzez łączników-kolporterów wiadomości docierały także kanałami do dzielnic odciętych od Śródmieścia kordonem wojsk niemieckich.

Po kapitulacji, Aleksander Kamiński wyszedł z ludnością cywilną z Warszawy. Po wojnie pracował w Łodzi na Uniwersytecie Łódzkim. W 1950 roku, z przyczyn ideologicznych, został usunięty z uniwersytetu , a rok wcześniej – z ZHP. Do 1956 roku pozostawał pod obserwacją funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa.  W 1958 roku powrócił do pracy na Uniwersytecie Łódzkim, gdzie kierował Katedrą Pedagogiki Społecznej. Był działaczem Związku Nauczycielstwa Polskiego i Polskiego Związku Higieny Psychicznej, członkiem Komitetu Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych PAN.

Zmarł w 1978 roku w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach  w kwaterze Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka” (A20–1–13). Spoczął obok  „Rudego”, „Alka” i „Zośki” tak mu bliskich bohaterów „Kamieni na szaniec”.

Otrzymał odznaczenia:

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (21.02.2008, pośmiertnie),

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,

Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (25.07.1944),

Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” (1992, pośmiertnie),

Medal „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” (1992, pośmiertnie).

ZAPRASZAMY NA WYCIECZKI SZKOLNE SZLAKAMI BOHATERÓW SZARYCH SZEREGÓW. DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ!


Autor: Aneta