Jan Bytnar „Rudy” to jedna z trzech głównych postaci książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
Bytnar urodził się 6 maja 1921r. w Kolbuszowej. Uczył się, razem ze swoimi przyjaciółmi „Zośką” i „Alkiem”, w warszawskim Państwowym Gimnazjum i Liceum imienia Stefana Batorego. Wraz z nimi należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej tzw. Pomarańczarni. Maturę zdał w 1939 roku.
Jan był drobnym i szczupłym chłopcem o charakterystycznej piegowatej twarzy i jasnych włosach. Był bardzo pilnym uczniem, a w trakcie okupacji –studentem podziemnej Politechniki. Zawsze był prymusem. Nie interesował się sportem, jak Alek Dawidowski, uwielbiał za to majsterkowanie.
„Rudy” był członkiem konspiracji od jesieni 1939 roku. Najpierw związany z Polską Ludową Akcją Niepodległościową (PLAN), następnie został członkiem komórki więziennej Związku Walki Zbrojnej. Od marca 1941 roku działał w Szarych Szeregach. W 1942 roku został komendantem hufca Ochota w Warszawie, przydzielonego do Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”.
Skonstruowane przez Bytnara tzw. wieczne pióro, służące do wykonywania napisów i rysunków na akcjach harcerzy, było później powszechnie stosowane. Takim piórem Bytnar narysował w 1942 roku, w przeddzień święta 3 maja, dużą kotwicę – znak Polski Walczącej – na cokole pomnika lotnika w Warszawie.
Od listopada 1942 roku „Rudy” był dowódcą hufca „Południe” Grup Szturmowych. W 1943 roku ukończył kurs szkoły podchorążych AK. Brał udział w dywersyjnej akcji „Wieniec II”, a podczas akcji „Bracka” został ranny.
W nocy z 18 na 19 marca 1943 Gestapo aresztowało dowódcę Hufca „Praga” warszawskich Grup Szturmowych Henryka Ostrowskiego „Heńka” i jego żonę Walentynę. Podczas rewizji w ich mieszkaniu przy ul. Osieckiej 31 Niemcy znaleźli materiały wybuchowe, broń i amunicję, dokumenty i prawdopodobnie adres „Rudego”. „Rudy” został aresztowany wraz ze swoim ojcem Stanisławem 23 marca 1943 o 4.30 rano w swoim mieszkaniu w Alei Niepodległości 159 (dziś na domu znajduje się upamiętniająca tablica). Ojciec i syn zostali dwoma różnymi samochodami przewiezieni na Pawiak. Tam rozpoczęło się brutalne przesłuchanie. W piwnicy Bytnarów znaleziono zerwane niemieckie flagi, krążki lontu prochowego, konspiracyjną prasę, afisze i ulotki, a także stemple do malowania na murach znaku Polski Walczącej.
Tego samego dnia „Rudego” przewieziono do siedziby Gestapo w aleje Szucha 25. Śledztwo było bardzo brutalne, przeprowadzono również konfrontację „Rudego” z „Heńkiem”.
Natychmiast Tadeusz Zawadzki „Zośka” opracował plan i skompletował grupę gotową do przeprowadzenia ataku na samochód przewożącą Bytnara z przesłuchaniu z alei Szucha na Pawiak. Akcja była szykowana na 23 marca, ale z powodu braku zgody komendy, nie odbyła się. Doszło do niej 26 marca. W jej wyniku uwolniono 21 więźniów, w tym „Rudego”. Jan Bytnar, straszliwie zmaltretowany przez swoich oprawców, zmarł cztery dni później, 30 marca 1943 roku
O szczegółach tej niezwykłej akcji dowiecie się od naszych przewodników podczas wycieczki-lekcji. Naprawdę warto!
W 1943 roku Jan Bytnar został pośmiertnie mianowany harcmistrzem, porucznikiem i odznaczony Krzyżem Walecznych. Jest pochowany w kwaterze Batalionu Zośka na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A-20).
ZAPRASZAMY NA WYCIECZKI SZKOLNE SZLAKAMI BOHATERÓW SZARYCH SZEREGÓW. DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ!
