WARSZAWSKI SZLAK KOBIET – Maja Berezowska

MAJA BEREZOWSKA – słynna graficzka, malarka, scenografka, skandalistka. Wczoraj, 13 kwietnia 2021 roku, obchodziłaby swoje 128 urodziny. Rok 1918. Maja Berezowska zyskuje sławę jako autorka grafik o tematyce erotycznej. Wchodzi w warszawski świat artystyczny. Bywa w najpopularniejszych miejscach stolicy. Kawiarnia „Pod Pikadorem” to najmodniejsze miejsce na kulturalnej mapie Polski tuż po wyzwoleniu, w 1918 roku. Założycielami kawiarni byli Julian Tuwim, Antoni Słonimski i Jan Lechoń. Tu Maja Berezowska poznała swojego męża – Kazimierza Gusa. Kawiarnia powstała w lokalu dawnej mleczarni przy Nowym Świecie 57 i była swego rodzaju uliczną trybuną. Trasa „szlaku hańby” artystycznego światka Warszawy to restauracja i dansing Oaza przy Wierzbowej, restauracja u Wróbla i kawiarnia Ziemiańska przy Mazowieckiej oraz Astoria przy Nowym Świecie 64.„Cyrulik Warszawski” to modny tygodnik satyryczny, tworzony przez najwybitniejszych poetów, pisarzy oraz grafików (Julian Tuwim, Marian Hemar, Konstanty Ildefons Gałczyński, Kazimierz Wierzyński, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Jerzy Zaruba …). Współpracuje z nim również Maja Berezowska. Gazeta należała do koncernu Prasa Polska z siedzibą w dużym, nowoczesnym budynku przy Marszałkowskiej 3/5/7, tuż przy placu Unii Lubelskiej. W Alejach Jerozolimskich 41 mieściło się atelier słynnego fotografa Benedykta Jerzego Dorysa (Rotenberga). Klientami są sławy kina i teatru: Eugeniusz Bodo, Zula Pogorzelska, Nora Ney, Stefan Jaracz. W 1932 roku również Maja Berezowska robi sobie tutaj portret. W kilku wariantach. Po kilku latach spędzonych w Paryżu, Maja wraca do Warszawy, gdzie nawiązuje współpracę z tygodnikiem satyrycznym „Szpilki”. Pismo założył młody dziennikarz Zbigniew Mitzner i student Akademii Sztuk Pięknych – Eryk Lipiński. „Szpilki” miały charakter antysanacyjny i antyfaszystowski. Na spotkanie z Erykiem Lipińskim artystka wybrała się do najmodniejszej w drugiej połowie lat trzydziestych kawiarni – „Sztuka i Moda” mieszczącej się na tyłach pałacu Kronenberga, przy ulicy Królewskiej 11, w sąsiedztwie Instytutu Propagandy Sztuki. Ulica Mazowiecka, w okresie międzywojennym, należała do najbardziej eleganckich ulic w Warszawie. Tu znajdowały się: księgarnia Jakuba Mortkowicza, salony sztuki (m. in. Czesława Garlińskiego) i popularna kawiarnia „Ziemiańska” z teatrzykiem „Małe Qui Pro Quo”. W Salonie Czesława Garlińskiego Maja Berezowska, po kilkuletnim pobycie w Paryżu, oficjalnie otwiera w marcu 1937 roku swoją wystawę. Są to rysunki nawiązujące do literatury staropolskiej. Zaraz po powrocie do Warszawy, artystka maluje własnoręcznie ozdobne panneau na ścianach winiarni w piwnicach Cafe Clubu, róg Alei Jerozolimskich i Nowego Światu. Po wojennej zawierusze i powrocie do Warszawy, Maja Berezowska zamieszkuje z siostrą Eleonorą przy Narbutta 11, a następnie przy Wołoskiej 82/86. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa na Mokotowie to wtedy prawie koniec Warszawy. Bloki są niskie, w formie modernistyczne, a wzdłuż nich – małe ogródki. Maja jest również posiadaczką ogródka działkowego, gdzie królują kwiaty: peonie, irysy, tulipany, hiacynty. Jest tu pięknie. Ta działka obecnie już nie istnieje, wchłonęły ją bloki.Dzisiaj wygospodarowane działki ogrodnicze na Mokotowie noszą imię Mai Berezowskiej. Kawiarnia Arkady na reprezentacyjnym MDM-ie i kabaret Wieczory u Stańczyka. To bardzo popularne miejsce wiosną 1954 roku. Maja Berezowska ma miejsce zarezerwowane na każdy spektakl. To ona jest autorką plakatu przedstawiającego Stańczyka, bardzo popularnego w Warszawie. Maja Berezowska zmarła 31 maja 1978 roku w Warszawie. Pochowana na Cmentarzu Wojkowym na Powązkach (kwatera 12A-10-1).Źródło – M. Czyńska – „Berezowska. Nagość dla wszystkich”, wydawnictwo „Czarne”.

Autor: Jurek