WIERA GRAN – polska pieśniarka, aktorka żydowskiego pochodzenia, „Muza getta”.
80 lat temu, dokładnie 16 listopada 1940 roku, niemieccy okupanci zamknęli żydowskie getto w Warszawie. Okrutny los spotkał kilkaset tysięcy ludzi żydowskiego pochodzenia.
Wiera Gran urodziła się w Rosji w 1916 roku, mieszkała w Wołominie a od 1931 roku w Warszawie, gdzie uczęszczała do szkoły tańca Ireny Prusickiej (m.in. ze Stefanią Grodzieńską). Swoją artystyczną pracę zaczynała jako tancerka w nocnym lokalu „Paradiso” przy ulicy Nowy Świat 3. Tu usłyszano śpiewającą za kulisami artystkę – tancerkę i tak rozpoczęła się jej niezwykła kariera.
Śpiewała w warszawskich modnych kabaretach oraz w radio – piosenki o miłości – wspaniałym, niskim, aksamitnym głosem. Głosem, który zachwyca również dziś. Jej pierwszym przebojem było „Tango brazylijskie”.
Śpiewała u boku Miry Zimińskiej, Lody Halamy, Ludwika Sempolińskiego.
Zagrała też w filmie „Bezdomni” obok słynnej aktorki Idy Kamińskiej.
Na początku wojny pracowała najpierw we Lwowie, potem Krakowie.
W marcu 1941 r. dobrowolnie weszła do warszawskiego getta. Chciała być razem z matką i siostrami. Tu rozpoczęła występy w Café Sztuka przy ulicy Leszno 2. Jej występy cieszyły się dużym powodzeniem. Akompaniował artystce Władysław Szpilman i Adolf Goldfeder, a największym szlagierem stała się piosenka „Jej pierwszy bal”.
Występowała również w sali kinoteatru Femina przy ulicy Leszno 35 w rewii „Szafa gra” Jerzego Jurandota. Gwiazdami byli Michał Znicz, Stefania Grodzieńska i Diana Blumenfeld. Wiera Gran brała udział w benefisach, jeden z nich odbył się na Dom Sierot Janusza Korczaka.
2 sierpnia 1942 roku wyszła z getta przez gmach sądów dzięki pomocy swego partnera Kazimierza Jezierskiego. Ukrywała się do końca wojny w Babicach jako jego żona.
Po wyjściu z getta Wiera Gran została oskarżona przez aktora i reżysera Jonasa Turkowa o kolaborację z okupantem (gestapo lub „trzynastką” – agenturą gestapo w warszawskim getcie). Wiązało się to a faktem, że „Muza getta” mogła być słuchana i uwielbiana głównie przez uprzywilejowaną część Żydów (kolaborantów, żydowskich policjantów). Dla innych, pozostających w skrajnej nędzy, lokale rozrywkowe były poza zasięgiem. Odtąd czarna legenda zdominowała życie artystki.
W listopadzie 1950 roku wyemigrowała do Izraela a rząd polski pozbawił ją polskiego obywatelstwa.
W Izraelu jednak dogoniły ją oskarżenia o współpracę z Niemcami. W lipcu 1952 r. wyjechała do Francji, gdzie występowała w hotelu Comodor i kabarecie Dinarzade.
Stała się gwiazdą piosenki francuskiej, zyskując uznanie widzów i krytyki. Śpiewała w teatrze Alhambra Maurice’a Chevaliera, współpracowała z Charlesem Aznavourem i Jacques’em Brelem, nagrywała francuski repertuar. W Londynie grała gościnnie w teatrze polonijnym Mariana Hemara i Feliksa Konarskiego (Ref-Rena).
Koncertowała w Szwecji, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii, Szwajcarii, Belgii, Meksyku.
Pod koniec 2006 roku Wiera Gran trafiła jako pensjonariuszka do domu polonijnego w Lailly-en-Val. Zmarła 19 listopada 2007 roku.
Polecamy:
- „Bądź moim Bogiem” (2007) – Remigiusz Grzela
- „Oskarżona: Wiera Gran” (2010) – Agata Tuszyńska
Na Warszawskim Szlaku Kobiet Wiera Gran jest postacią niezwykłą.
W styczniu odbywa się na spektakl Wiera Gran w Teatrze Kamienica.
„Twórcy spektaklu dokonują uważnej analizy psychiki artystki, łącząc spowiedź starszej kobiety ze wspomnieniami z pełnej blasków przeszłości. Przywoływane w czasie przedstawienia piosenki dopełniają barwny obraz artystki. „Wiera Gran” to opowieść o polskiej śpiewaczce i aktorce kabaretowej żydowskiego pochodzenia. O wielkiej, ale zapomnianej gwieździe estrady.
Ten kameralny spektakl, grany w Piwnicy Warsza, przenosi widza zarówno do nowojorskiej Carnegie Hall, koncertowych sal w Paryżu, Tel Awiwie, jak i do kawiarni warszawskiego getta Cafe Sztuka, gdzie niegdyś koncertowała Wiera Gran…”
Zdjęcie – Wiera Gran 1946.
