MARIA JUSZKIEWICZOWA – pierwsza wielka miłość i polityczna „muza” Józefa Piłsudskiego.
Według niektórych historyków, to właśnie ona wciągnęła Piłsudskiego do działalności politycznej. Wprowadziła w krąg działaczy PPS-u, co dało początek jego kariery jako socjalisty i bojownika.
Urodziła się w 1869 roku w Wilnie. Gdy poznała Józefa Piłsudskiego była już doświadczoną działaczką i rewolucjonistką. Była dwa lata od niego starsza i wyróżniała się wielką urodą. Nazywano ją „Piękną Panią”.
Maria była córką zamożnego lekarza i absolwentką prestiżowej petersburskiej szkoły o randze kobiecego uniwersytetu. Błyszczała w towarzystwie i otoczona była adoratorami, wśród których znajdował się Roman Dmowski. Z nim właśnie rywalizował o względy „Pięknej Pani” Józef Piłsudski.
Nazwisko Juszkiewicz nosiła po mężu, z którym się rozwiodła. Wychowywała samodzielnie córkę Wandę. Mimo statusu rozwódki i samotnej matki cieszyła się niezależnością. Elegancka, energiczna i charyzmatyczna. Była wyznania luterańskiego – nie wiadomo czy z urodzenia, czy z wyboru. Piłsudski, aby spełnić swoje pragnienie poślubienia Marii, musiał odrzucić katolicyzm, w którym został wychowany, i przyjąć obrządek ewangelicko-augsburski. Ślub odbył się w 1899 roku w parafii w Paproci Dużej, pięćdziesiąt kilometrów od Łomży.
Maria Juszkiewiczowa była idealną towarzyszką walki. Maria z „Ziukiem” zamieszkali w Łodzi. Zajmowali się działalnością konspiracyjną. Składali, powielali i rozpowszechniali socjalistyczne pismo „Robotnik”. Redaktorem pisma był Piłsudski.
Wkrótce zdekonspirowano drukarnię. Marię i Józefa aresztowano i przetrzymywano w warszawskiej Cytadeli. Maria w trakcie przesłuchiwań nie wydała żadnego działacza ani swojego męża.
Towarzyszyła mu w całej konspiracyjnej działalności. Zjednywała poparcie socjalistów, kreowała wizerunek niezłomnego przywódcy. Organizowała nielegalne spotkania, szmuglowała „bibułę”, a także broń. Pisali wspólnie artykuły o rewolucyjnych treściach.
W 1908 roku Maria przeżyła tragedię. Zmarła jej córka Wanda. Bardzo poważnie zachorowała i odsunęła się od aktywnej pracy.
Piłsudski nie był jej wierny, żył w tym czasie jednocześnie z Aleksandrą Szczerbińską. Mimo to pozostał w oficjalnym związku z Marią Juszkiewiczową aż do jej śmierci. Zmarła w 1921 roku mając 56 lat.
W pierwszych latach małżeństwa Maria była osobą niezwykle ważną dla Józefa Piłsudskiego. Odważną, piękną, inteligentną, oddaną – prawdziwy ideał. Droga przyszłego Naczelnika Państwa, bojownika, socjalisty i przywódcy Narodu została w dużej mierze została wytyczona przez Marię Juszkiewicz.
Na drodze do odzyskania przez Polskę niepodległości jest to zatem niezwykle ważna Kobieta.
Warto Marię Juszkiewiczową dołączyć do Szlaku Niepodległościowego w Warszawie.
Polecamy przeczytać – Kamil Janicki – ” Niepokorne damy. Kobiety, które wywalczyły niepodległą Polskę. Prawdziwe historie” – Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2018.
